De echte boodschap achter Max Havelaar..

Onmisbaar in elke leeslijst:  “Max Havelaar, of de koffieveilingen van de Nederlandse Handelsmaatschappij.” De roman is geschreven in 1859. Toen Dekkers het boek schreef, golden er nog strenge literaire voorschriften waar aan gehouden moest worden door de schrijvers. Hij schreef onder het pseudoniem ‘Multatuli’. Klik voor meer informatie over de auteur 

‘Max Havelaar’ was een vernieuwend boek. Het boek diende als een aanklacht tegen het cultuurstelsel en de verplichte herendiensten die gedaan moesten worden door de inheemse volkeren van NL-Indië.

Eén van de belangrijkste eisen waaraan schrijvers zich moesten doen in de 19^e eeuw was dat een roman een verhaal moest vertellen met een lang groot, behoorlijk begin, midden en einde. Multatuli verbrak deze eisen in zijn boek. ‘Max Havelaar’ valt daarom onder de literaire stroming romantiek en voor een klein deel bij het realisme. Het boek kan beschouwd worden als een opstand tegen de Nederlandse normen en waarden die in de negentiende eeuw vanzelfsprekend waren. Ze werden door Multatuli bespot. Er werd juist van de schrijvers verwacht dat ze vaderlandsliefde naar voren zouden brengen in hun boeken. Multatuli was hier geen voorstander van. Hij gaf zeer scherpe kritiek op Nederland.

De belangrijkste 2 kenmerken van de romantiek zijn:
- Het individu staat centraal.
- Opstandigheid tegen regels die de geest in de mens niet zijn vrije loop laat.

Deze 2 kenmerken komen duidelijk terug in het boek. Gevoel boven verstand is een streven dat nageleefd wordt in de romantiek. Klik hier voor meer informatie over het boek en de stroming of deze

Dit komt ook terug in het boek, want Max probeert zich voor te stellen hoe zwaar het leven is voor de inheemse bevolking op Lebak en de rest van het land. Max Havelaar, de hoofdpersoon in het boek, brengt duidelijk naar voren dat de NL-Indiers die voor de Nederlandse en binnenlandse machtheden in NL-Indië werken ten onrechte worden behandeld. Hij is assistent-resident in het plaatsje Lebak. Er wordt hem de taak gegeven om de barre situatie in het stadje te verbeteren. Hij verhuist met zijn gezin naar Lebak en daar ontdekt hij dat het Cultuurstelsel juist het probleem is waar de stad mee kampt. De inheemse bevolking wordt uitgebuit en ze worden behandeld oneerlijk behandeld. Max is vastberaden dat hij ervoor zal zorgen dat de situatie zal veranderen en dat het gunstig zal worden voor zowel de Nederlandse als de inheemse bevolking. Ontevredenheid en opstandigheid tegen het Nederlands bestuurssysteem worden het meest besproken in het boek.

Max streeft verder in het boek naar gelijkheid. De leefomstandigheden verslechteren voor de inwoners van Lebak en Max wilt hier verbetering in brengen. De Nederlandse bestuurders hebben veel kritiek op Max’s manier van leiding geven. Eén van de bestuurders, Droogstoppel, vertelt bijvoorbeeld afkeurend in het verhaal dat de familie Havelaar zich niet aanpast aan de Nederlandse cultuur, maar juist aan die van de Indiërs. Max probeerde het onrecht tegen te vechten in NL-Indië en dat was in die tijd juist niet de bedoeling de ogen van de Nederlandse machtheden.

Een ander voorbeeld die het boek in relatie brengt met de romantiek is de aanklacht door Max bij resident Slijmering. Max dient een aanklacht in die over de binnenlandse bestuurder van Lebak gaat. Hij behandelt de inwoners die op het platteland werken niet goed en ze blijven rechteloos achter. Maar.. Corruptie is een slang die bijt wanneer het gevaarlijk wordt. In dit geval zorgde Max voor kritiek op het bestuursbeleid waar geen gezag op werd gelegd door buitenstaanders. De binnenlandse bestuurder gaf Slijmering geld zodat er geen hoger beroep tegen hem werd gedaan. Slijmering ging hiermee akkoord en stelde aan Max voor om zijn aanklacht terug te trekken. Max weigerde dit voorstel en hij hoopte dat de zaak serieus genomen zou worden door de Gouverneur-generaal, maar die gaf geen reactie op zijn aanklacht. Het was een verloren zaak en Nederland sloot zijn ogen voor de harde waarheid..

‘Max Havelaar’ is geschreven in de opkomst van het realisme. Het nauwkeurig beschrijven van gebeurtenissen en het gebruiken van elementen die gebaseerd zijn op de waarheid zorgen ervoor dat het boek voor een deel bij het realisme hoort. Bij romantiek is het wegvluchten van de realiteit een belangrijk element en deze vervalt in de realisme. Dit geldt ook in ‘Max Havelaar’.

Wat maakt dit boek nou een must have in je boekenlijst? Ligt het aan de auteur of aan de verhaallijn? Het is eigenlijk heel simpel. Het boek vertelt de brute geschiedenis die Nederland achtergelaten heeft in de late jaren van 1800. Multatuli was de eerste die in het openbaar kritiek durfde te leveren tegen het regime van Nederland in NL-Indië. Het is daarom erg belangrijk dat het boek nog steeds gelezen blijft door jong en oud.

Verder hoort het boek ook gelezen te worden, omdat het ervoor zorgt dat wij ervan bewust zijn dat kritiek leveren op bepaalde situaties erg belangrijk is. We moeten dingen niet door de vingers zien die echt niet door de beugel kunnen. Hoe de mensen behandeld werden in NL-Indië werd niet over gesproken. Het is belangrijk dat er hedendaags wel over gesproken kan worden, want vele mensen waarvan hun voorouders in NL-Indië hebben geleden, vinden het erg gevoelig en van essentieel belang dat er niet vergeten wordt wat er heeft plaatsgevonden tijdens het Cultuurstelsel.

Wat ook nog superhandig kan zijn om het boek beter te begrijpen, is deze link: klik 

Bij elke plaatje wordt er informatie gegeven over het boek of een situatie dat gerelateerd is aan het boek. Het kan een goede steuntje zijn in de rug!